ΠΕΡΙΛΗΨΗ

1. Είναι απαραίτητη η προσεκτική και επαναληπτική (τουλάχιστον 2 φορές) ανάγνωση του αρχικού κειμένου, ώστε να κατανοηθεί το ­θέμα του, η θέση του συγγραφέα αλλά και η διαγραμματική του πορεία.

2. Πριν προχωρήσουμε στη σύνθεση της περίληψης, πρέπει να εξαγάγουμε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων. Για να το καταφέρουμε βασιζόμαστε στις θεματικές περιόδους και τις λέξεις-κλειδιά, που αποτυπώνουν τα ουσιώδη νοήματα.

3. Η σύνθεση της περίληψης θα βασιστεί ουσιαστικά σ’ αυτούς τους πλαγιότιτλους, που θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να τους ενώσουμε σε ένα ρέον κείμενο.

4. Κατά τη σύνθεση της περίληψης παραβλέπουμε όλα τα δευτερεύοντα στοιχεία και τις λεπτομέρειες (προσδιορισμούς, επεξηγήσεις, παραδείγματα, μεταφορικές εκφράσεις κ.ά.) και κρατάμε μόνο τα ουσιώδη.

5. Δεν κάνουμε κανένα προσωπικό σχόλιο, έμμεσο ή άμεσο, δεν προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε το συγγραφέα, ούτε αλλάζουμε τη δομή του κειμένου του.

6. Η πύκνωση των νοημάτων του κειμένου, πέραν από τους πλαγιότιτλους και την απαλοιφή των επουσιωδών λεπτομερειών, που μόλις αναφέραμε, επιτυγχάνεται και με δύο άλλες τεχνικές:

Α) με τη χρήση υπερωνύμων, δηλαδή λέξεων οι οποίες συνοψί­ζουν νοηματικά και «εκπροσωπούν» μια σειρά συναφών σημασιολο­γικά λέξεων (π.χ. «μέσα μαζικής μεταφοράς» υπερώνυμο των λέξεων αεροπλάνα, αυτοκίνητα, πλοία).

Β) με την αντικατάσταση μιας σειράς ενεργειών με το αποτέ­λεσμά τους (π.χ. «Τηλεφώνησα, για να επιβεβαιώσω την ημέρα και την ώρα, αγόρασα ρούχα κατάλληλα για την περίσταση, έψαξα για ένα ανάλογο δώρο και εξασφάλισα και συνοδό» = Ετοιμάστηκα για το πάρτι)

7. Στην αρχή της περίληψης πρέπει να υπάρχει μια εισαγωγική φράση, που να μας κατατοπίζει γενικά για το θέμα. Μια τέτοια φράση μπορεί να είναι η εξής:

-  «Το άρθρο συζητά, πραγματεύεται, ασχολείται με, έχει ως θέμα του» κλπ.

-  «Αντικείμενο, θέμα του άρθρου, του βιβλίου ή της ομιλίας είναι» κλπ.

-         «Ο συγγραφέας αναφέρει, παραθέτει, σχολιάζει, ερμηνεύει, συζητά» κλπ.

8. Θα πρέπει πάντοτε να προσέχουμε ώστε να υπάρχει λογικός ειρμός (ακολουθία) μεταξύ των περιόδων της περίληψης. Η έλλειψη συνεκτικότητας καταστρέφει το κείμενο και ακυρώνει κάθε προσπάθεια κατανόησής του.

9. Βοηθητικά, για να πετύχουμε τη συνοχή του κειμένου μας, μπορούμε και πρέπει να χρησιμοποιούμε διαρθρωτικές λέξεις (βλ. τον παρακάτω πίνακα), πάντοτε όμως με προσοχή και φειδώ (= οικονομία). Η λανθασμένη χρήση διαρθρωτικών λέξεων (π.χ. ενός ωστόσο εκεί όπου δεν υπάρχει αντίθεση) καταστρέφει τη νοηματική ακολουθία ενός κειμένου, ενώ η κατάχρησή τους, πέραν του ότι μας περιορίζει το διαθέσιμο αριθμό των λέξεων, καταστρέφει το γλωσσικό μας ύφος και δυσχεραίνει την ανάγνωση του κειμένου.

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ              αίτιο - αποτέλεσμα: έτσι, (αυτό συμβαίνει) επειδή, διότι, γι αυτό το λόγο...        αντίθεση - εναντίωση: αντίθετα, αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά ...           χρονική σχέση: ταυτόχρονα, ύστερα, μετά από αυτό, εν τω μεταξύ, προηγουμένως ...       προϋπόθεση: αν, εκτός αν, σε περίπτωση που ...       επεξήγηση: με άλλα λόγια, δηλαδή, (πιο) συγκεκριμένα ...        έμφαση: είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να τονιστεί, είναι χαρακτη­ριστικό ότι...       παράδειγμα: για παράδειγμα, χαρακτηριστικά...        απαρίθμηση, πρόσθεση: αρχικά, πρώτο, δεύτερο, στη συνέχεια, ακόμη, επιπλέον,      παράλληλα, επιπρόσθετα, επίσης, εκτός από αυτά...            συμπέρασμα: επιλογικά, τελικά, συνοψίζοντας, συγκεφαλαιώνο­ντας,         ολοκληρώνοντας, συμπερασματικά ...

10.  Η χρήση λέξεων που περιέ­χονται στο αρχικό κείμενο πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν πρόκειται για ιδιαίτερους ή εξειδικευμένους (π.χ. επιστημονικούς) όρους.