ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΛΗΣ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ 

·                                Η αυτοκρατορία διαμελίζεται και στο χώρο της σχηματίζονται λατινικά και ελληνικά κράτη- η περίοδος ονομάζεται Φραγκοκρατία

·                                1261- η αυτοκρατορία της Νίκαιας ανακτά την Κωνσταντινούπολη

·                                1261-1453 Εποχή των Παλαιολόγων

ΔΙΑΜΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΊΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1204-1261

Α. Τα Λατινικά κράτη® μετά την άλωση οι αρχηγοί της Σταυροφορίας και ο Δάνδαλος είχαν υπογράψει συμφωνία διανομής της Αυτοκρατορίας αλλά δεν τηρήθηκε απόλυτα. Λόγοι: 1. Δεν μπόρεσαν να κατακτήσουν όλες τις περιοχές που προκαταβολικά είχαν μοιράσει 2. Ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός προτίμησε να πάρει ευρωπαϊκές περιοχές αντί για τις μικρασιατικές επαρχίες και κατέλαβε την Θεσσαλονίκη (αυτοανακηρύχθηκε Βασιλιάς)

1. Η λατινική αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης: Θράκη , Β.Δ παράλια της μικρασιατικής περιοχής , νησιά Χίο, Λέσβο. Αυτοκράτορας ο Βαλδουίνος Κόμης της Φλάνδρας
2. Το λατινικό βασίλειο της Θεσσαλονίκης: Βονιφάτιος έφθασε μέχρι την Κόρινθο πολέμησε το Λέων Σγουρό που ηττήθηκε. Ο Βονιφάτιος μοίρασε στους επιτελείς του φέουδα και έτσι ιδρύθηκαν φεουδαρχικά κρατίδια που αναγνώριζαν έμμεσα αυτόν ως κύριο και Λατίνο αυτοκράτορα. Τα πιο σπουδαία ήταν:

·                                Το δουκάτο της Αθήνας

·                                Το πριγκιπάτο της Αχαΐας: πρωτεύουσα Ανδραβίδα. Έμεινε στα χέρια των Βελαρδουίνων ώσπου διαλύθηκε από τους Παλαιολόγους.

3.   Οι Βενετικές κτήσεις : οι Βενετοί ενδιαφέρθηκαν να πάρουν στην κατοχή τους επίκαιρες θέσεις για τη ναυσιπλοΐα τους παρά μεγάλες εκτάσεις. Κράτησαν το Δυράχιο στην Ήπειρο, πολλά νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη, τα Επτάνησα, την Εύβοια και άλλους κατάλληλους για το εμπόριο σταθμούς στην Πελοπόννησο και τη Θράκη. Και Κύπρος υπό βενετική κατοχή. Πήρε το προνόμιο να ορίζει Λατίνο Πατριάρχη (Θωμάς Μοροζίνης) και απαλλάχτηκε από τον όρκο υποτέλειας στο Λατίνο αυτοκράτορα. Οι βενετοκρατούμενες κτήσεις ήρθαν πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Αναγέννηση. Τα Επτάνησα δεν γνώρισαν Τουρκοκρατία.

Β. Τα ελληνικά κράτη:  οι Λατίνοι δεν κατάφεραν να κατακτήσουν ολόκληρη την Βυζαντινή αυτοκρατορία , κάποιες περιοχές παρέμειναν σε ισχυρούς έλληνες ηγεμόνες στη Μικρά Ασία και στην Ήπειρο. Τρία ισχυρά κράτη:

1. Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας
2. Το δεσποτάτο της Ηπείρου
3. η Αυτοκρατορία της Νίκαιας

1. Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας:

·                                Αλέξιος και Δαβίδ Κομνηνός (εγγόνια Ανδρόνικου Κομνηνού) κατέφυγαν στην Τραπεζούντα, όπου ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος. Η δυναστεία των Μεγαλοκομνηνών κράτησε όσο και η αυτοκρατορία που ίδρυσαν (1461)® θα πέσει στα χέρια των Οθωμανών

2. Το δεποτάτο της Ηπείρου:

·                                Το ίδρυσε ο Μιχαήλ Άγγελος –Δούκας Κομνηνός με βοηθούς τα αδέλφια του Θεόδωρο και Μανουήλ. Άπλωσε την κυριαρχία του στη Δ. Ελλάδα. Δεσπότης Θεόδωρος κέρδισε Θεσσαλονίκη (1224) και ανακηρύχτηκε εκεί αυτοκράτορας.

3.Η αυτοκρατορία της Νίκαιας:

·                                Θεόδωρος Λάσκαρης που ανακηρύχτηκε αυτοκράτορας την ώρα που οι σταυροφόροι έπαιρναν την Πόλη. Μαζί του τα υπολείμματα της αριστοκρατίας και του ανώτερου κλήρου και πίστευαν πως αυτοί ήταν οι συνεχιστές του Βυζαντίου. 1206 στέφεται από τον Πατριάρχη στη Νίκαια «αυτοκράτωρ των Ρωμαίων» . Δέχθηκε επιθέσεις από τον Λατίνο αυτοκράτορα αλλά ο βουλγαρικός κίνδυνος έκανε τον αυτοκράτορα να σταματήσει τις επιχειρήσεις του στη Μ. Ασία και να γυρίσει στη Θράκη. Ιωάννης Βατάτζης διαδέχθηκε Λάσκαρη. 1246 πήρε από το δεσπότη της Ηπείρου τη Θεσσαλονίκη, νίκησε τους Βούλγαρους και έφθασε τα σύνορα του ως το Δυρράχιο. Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης ικανός στη διοικηση, λόγιος , προστατευτικά μέτρα για αρχαία ελληνική παιδεία. Γενικά αυτοκράτορες πήραν προστατευτικά μέτρα για γεωργούς , ενίσχυσαν ελεύθερη αγροτική τάξη, οργάνωσαν βιοτεχνία

Η ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

·                                Τα φιλαγροτικά μέτρα των Λασκαρήδων εξόργισαν την αριστοκρατία ® θάνατος Θεόδωρου Β΄ άφησε τον ανήλικο γιο του στο θρόνο , ξεσηκώθηκαν και όρισαν κηδεμόνα του ανήλικου βασιλιά τον πιο δυνατό εκπρόσωπο της αριστοκρατίας Μιχαήλ Παλαιολόγο.

·                                Μιχαήλ Παλαιολόγος ® αντιμέτωπος με στρατούς Ηπείρου και Αχαΐας® τους νίκησε στη μάχη της Πελαγονίας και στράφηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ο στρατηγός Αλέξιος Στρατηγόπουλος πληροφορήθηκε ότι ο στόλος των Βενετών έλειπε από το Βόσπορο. Προχώρησε και την κατέλαβε χωρίς αντίσταση 25 Ιουλίου 1261® ο Λατίνος Αυτοκράτορας είχε φύγει στη Δύση.

·                                15 Αυγούστου 1261: στέψη βυζαντινού αυτοκράτορα στην Αγία Σοφία Μιχαήλ Παλαιολόγος , αρχίζει η Παλαιολόγεια εποχή, ο ανήλικος βασιλιάς παραμερίστηκε.

Μιχαήλ Η΄ και Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγοι 

·                                Μεγάλοι κίνδυνοι για την αυτοκρατορία- επιθετικότητα Λατίνων και αποκατάσταση Βυζαντινής κυριαρχίας στα ελληνικά εδάφη. ®Μιχαήλ αποδέχθηκε την εκκλησιαστική ένωση με τη Ρώμη , σύνοδος της Λυών (1274)®η Ένωση προκάλεσε βαθιά εσωτερική κρίση- ο Μιχαήλ αντέδρασε με διώξεις και φυλακίσεις/ διπλωματικά μέσα με Γενουάτες και Βενετούς

·                                Κάρολος ο Ανδεγαύδος , κυρίαρχος του βασιλείου της Νεάπολης και της Σικελίας. Ο Μιχαήλ κατόρθωσε να ματαιώσει τη σχεδιαζόμενη επίθεση κατά του Βυζαντίου με τη βοήθεια του βασιλιά της Γαλλίας

·                                Σικελικός Εσπερινός (31 Μαρτίου 1282) λαϊκή εξέγερση εναντίον των Γάλλων και της δυναστείας των Ανδεγαύων στην Σικελία , τους εκδίωξαν οριστικά και ματαιώθηκαν τα σχέδια τους για επίθεση στο Βυζάντιο.

·                                Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος (1282-1328) και η πολύπλευρη εξασθένηση του Βυζαντινού κράτους ® η οργάνωση του βυζαντινού κράτους εξασθενούσε και οι δεσμοί ανάμεσα στο κέντρο και στην επαρχία γίνονταν όλο και πιο χαλαροί.

·                                14^ος αι.® οι άρχοντες επεξέτειναν τα κτήματα τους και αύξησαν τον αριθμό των παροίκων τους. Μέσα στη γενική αθλιότητα αυτή ζούσαν μια ζωή γεμάτη ανέσεις και προνόμια απαλλαγμένοι από φορολογικές υποχρεώσεις/ τα μικρά κτήματα τα απορροφούσαν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες

·                                βυζαντινός στρατός- ξένοι μισθοφόροι, δυσβάστακτο βάρος για τις οικονομικές υποχρεώσεις του Βυζαντίου/ Ανδρόνικος ο Β΄ σημαντικό λάθος μείωσε υπερβολικά τη δύναμη του στρατού και περιόρισε σημαντικά το στόλο

·                                οικονομική κρίση- νόθευση και υποτίμηση του άλλοτε πανίσχυρου χρυσού νομίσματος (υπέρπερον) , από τις αρχές του 14^ου αι. Νέοι φόροι επιβλήθηκαν που χρησιμοποιούσε ο αυτοκράτορας για να συντηρεί μια στρατιωτική δύναμη / εξαγόρασε ειρήνη με γείτονες

·                                εξωτερική πολιτική- ο Ανδρόνικος ο Β΄ στο Βορρά έχασε πολλά εδάφη από Σέρβους/ στη θάλασσα εγκαταλείφθηκε από Γενουάτες και ταπεινώθηκε από Βενετούς (1294) υψηλές αποζημιώσεις/ απώλεια της Μ. Ασίας μέχρι το 1300 είχε υποταχθεί στους Οθωμανούς

·                                εμφύλιος πόλεμος- ανάμεσα σε Ανδρόνικο Β΄ και τον εγγονό του Ανδρόνικο Γ  ® με τη συμπαράσταση των ευγενών προκάλεσε επανάσταση στη Θράκη, επωφελούμενος από τη δυσαρέσκεια των αγροτών® τελείωσε με την επικράτηση του Ανδρονίκου Γ΄ αλλά είχε δύο συνέπειες 1.  καταστροφές στη Θράκη 2. άφησε ελεύθερο πεδίο στους εχθρούς 

 

ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ-ΣΕΡΒΟΙ

·                                Βασίλειος Βουλγαροκτόνος – το Βασίλειο της Βουλγαρίας ήταν επαρχία του Βυζαντίου με δική του γλώσσα και οργάνωση της Εκκλησίας

·                                Στα χρόνια των Αγγέλων βαριά φορολογία σε Βούλγαρους και Βλάχους- επαναστάτησαν®με αρχηγούς τον Πέτρο και Ασάν οι Βούλγαροι ίδρυσαν το δεύτερο βουλγαρικό κράτος με έδρα το Τύρνοβο (1187)® ισχυρό κράτος πήρε την εξουσία ο Ιωάννης , ο οποίος πήρε από τον Πάπα Ιννοκέντιο ΄ Γ τον τίτλο βασιλιάς (για να μειώσει η Δυτική Εκκλησία πολιτικά το Βυζάντιο)® φιλοδοξία για σύσταση μια βουλγαρικής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια

·                                Κατάληψη Κωνσταντινούπολης από σταυροφόρους- ευκαιρία για Ιωάννη να αναδείξει τη δύναμη του Βουλγαρικού κράτους ® μάχη της Αδριανούπολης (1205) οι ιππότες του Βαλδουίνου πιάστηκαν αιχμάλωτοι και έπαθαν φοβερή καταστροφή αλλά ο Ερρίκος της Φλάνδρας νίκησε Ιωάννη ο οποίος μετά την αποτυχία του στράφηκε κατά των Βυζαντινών και ονόμαζε τον εαυτό του Ρωμαιοκτόνο. 1207 προσπάθησε να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη- μετά το θάνατο του το βυζαντινό κράτος άρχισε να παρακμάζει

·                                Σέρβοι: έφθασαν στα Βαλκάνια στα χρόνια του Ηρακλείου Σέρβοι και Κροάτες, εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια στα δυτικά ως τα παράλια της Αδριατικής. Κροάτες υποτάχθηκαν στους Ούγγρους/ Σέρβοι επεκτάθηκαν νοτιότερα ως το Δούναβη® δέχθηκαν επιρροή Βυζαντινών και χριστιανισμό και έμμειναν σύμμαχοι τους ως το 12^ο αιώνα (ζούσαν σε ζούπες = ανεξάρτητες περιοχές, κάθε ζούπα είχε το ζουπάνο της (τοπάρχης).

·                                Η πρώτη ακμή: Στέφανος Νεμάνια (ζουπάνος) έγινε αρχηγός όλων των Σέρβων ®Μέγας Ζουπάνος® τον τίτλο τον αναγνώρισε και ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ισαάκιος Άγγελος® πρώτο βήμα για πολιτική ανεξαρτησία Σερβίας®1217 ο Πάπας έστεψε τον γιο του Στέφανο Ντουσάν, Κραλή (βασιλιά)

·                                Στέφανος Ντουσάν και η ακμή των Σέρβων® κατέλαβε όλη σχεδόν την Μακεδονία χωρίς αντίσταση εκτός από τη Θεσσαλονίκη και προσπάθησε να κάνει συμμάχους Έλληνες άρχοντες της περιοχής. «Αυτοκράτωρ Ρωμαίων και Σέρβων, κύριος σχεδόν όλης της ρωμανίας». Ενώ βάδιζε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη (1355) πέθανε και από τότε ξεκινάει η παρακμή του σερβικού κράτους.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

·                                Οι δυνατοί και οι αγρότες® αγώνας ανάμεσα στους πλούσιους μεγαλοκτηματίες και την κεντρική εξουσία από την άλλη/ παρά τα μέτρα που πήραν προηγούμενοι αυτοκράτορες οι «δυνατοί» κατόρθωσαν τελικά να αναρριχηθούν στην εξουσία. Δυναστείες Κομνηνών και Παλαιολόγων

·                                Μ. Ασία® εύφορες εκτάσεις αλλά χάθηκε, πείνα εξαθλίωση , πόλεμοι , καταστροφές σοδειών, οι μικροί γεωργοί δεν μπορούσαν να τα συντηρήσουν περνούσαν στα χέρια των πλουσίων ή των μοναστηριών® οι γεωργοί συσσωρεύονται στις πόλεις   ® τοκογλυφία έφτασε στο απροχώρητο

·                                Οι μέσοι® έμποροι και βιοτέχνες που ζούσαν στις πόλεις οργανωμένοι σε συντεχνίες. Τέλη 13^ου και αρχές 14^ου παρουσιάζουν ανάπτυξη/ οικονομικός μαρασμός πρωτεύουσας άφηνε περιθώρια οικονομικής ανάπτυξης σε άλλες πόλεις όπως Θεσσαλονίκη, Αδριανούπολη, Θήβα® στις πόλεις αυτές οι μέσοι αναπτύχθηκαν σε αστική τάξη – καλλιέργησαν τα γράμματα και σε αυτούς στηρίχθηκε η πνευματική αναγέννηση της εποχής των Παλαιολόγων.

Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14^ο αι.

·                                Οικονομική ακμή: 12^ος αιώνας/ 13^ος κέντρο πολλών οίκων της Βενετίας και της Γένοβας/ 14^ος η πιο πλούσια πόλη της Ανατολής μεγάλη ναυτική συντεχνία

·                                Πνευματική αναγέννηση: κίνημα που προεκτάθηκε και στις μεσαίες και λαϊκές τάξεις® Κίνημα των ζηλωτών= αυτός που είναι γεμάτος ζήλο, θρησκευτικό κίνημα/ προσπαθούσαν να βρουν λύσεις ακόμα και σε κοινωνικά προβλήματα. Σκοπός του κινήματος να σταματήσουν την καταδυνάστευση των αδυνάτων σύντομα εξελίχθηκε σε πολιτική κίνηση

·                                Κίνημα των Ησυχαστών: πίστευαν πως με την ακινησία του σώματος και την προσήλωση του νου στα υπερκόσμια, αξιώνονταν να δουν το «άκτιστο θεϊκό φως»® μεγάλη απήχηση στους Αγιορείτες μοναχούς, Γρηγόριος Παλαμάς, μετέπειτα μητροπολίτης Θεσσαλονίκης/ Βαρλαάμ πολέμησε με πάθος τους ησυχαστές / Ζηλωτές= Βαρλαάμ, Ησυχαστές = ευγενείς , μοναχοί, κληρικοί

·                                Η Επανάσταση των ζηλωτών και η αυτονομία της Θεσσαλονίκης (1342-1349) ® Ιωάννης Καντακουζηνός προσπαθούσε να πάρει την εξουσία από το νόμιμο αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Παλαιολόγο, που ήταν ανήλικος και τον επόπτευε η βασίλισσα Άννα. Τον υποστήριζαν οι δυνατοί και πολλοί μοναχοί. Καντακουζηνός δήλωσε πως υποστηρίζει τους ησυχαστές- μια πολιτική διαμάχη έγινε και θρησκευτική

·                                Η Αδριανούπολη + Θεσσαλονίκη ξεσηκώθηκε κατά του Καντακουζηνού και των ησυχαστών γιατί μισούσαν τους πλούσιους που υποστήριζαν τον Καντακουζηνό.

·                                Καντακουζηνός αποφάσισε να καταλάβει την πόλη και προχώρησε σε μυστικές συνεννοήσεις με Σέρβους® Ζηλωτές καταγγείλανε τη διαγωγή των πλουσίων και κάλεσαν τον λαό σε επανάσταση 1342

·                                Η αντίδραση των πλουσίων και η απόπειρα να ανοίξουν κρυφά τις πύλες της πόλεως στους στρατιώτες του Καντακουζηνού, έκαναν να πάρει η επανάσταση άγρια μορφή – τα παλάτια των πλούσιων λεηλατήθηκαν , διωγμοί , δολοφονίες. Οι Ζηλωτές πήραν την εξουσία και σχημάτισαν κυβέρνηση με τη βοήθεια των συντεχνιών. Πήραν σκληρά μέτρα για να εμποδίσουν συνεργασία Καντακουζηνού και «δυνατών».Καντακουζηνός συμμάχησε και με τους Οθωμανούς και τους έφερε στην Ευρώπη.

·                                1345 Θεσσαλονίκη οργανώθηκε σε αυτόνομη πολιτεία

·                                1349 η Θεσσαλονίκη έπεσε στα χέρια των «δυνατών» , πτώση Ζηλωτών και παρακμή της πόλης.

Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ Η ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΟΥΣ

·                                Οσμάν ή Οθμάν εκμεταλλεύτηκε την παρακμή του Σουλτανάτου του Ικονίου και ίδρυσε ένα ανεξάρτητο εμιράτο το «σουλτανάτο του Οσμάν» με πρωτεύουσα την Προύσα (1326) που θα εξελιχθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

·                                 Δύο πλεονεκτήματα: 1. ήταν ξεκομμένο από άλλα τουρκικά κράτη 2. ήταν το μόνο που συνόρευε με το Βυζάντιο 3. Είχε μπροστά του κράτος «απίστων» ότι έπρεπε για γαζήδες και «ιερό πόλεμο»

·                                παιδομάζωμα= επί Μουράτ Α΄ , περιοδική στρατολογία και εξισλαμισμός χριστιανόπαιδων για να καλυφθούν ορισμένες στρατιωτικές ανάγκες του κράτους α. έφηβοι 15-10 ετών (άτζεμ-ογλάν) επίλεκτα σώματα γενιτσάρων που αποτελούσαν τη δύναμη στήριξης της δυναστείας β. παιδία 6-10 ετών (ιτς- ογλάν) που προορίζονταν μετά από κατάλληλη εκπαίδευση να καταλάβουν αυλικά ή διοικητικά αξιώματα.

·                                Οι Οθωμανοί στην Ευρώπη: Ιωάννης Καντακουζηνός τους κάλεσε να τον βοηθήσουν στον αγώνα του για την εξουσία και τους έφερε στη Θράκη. 1354 Καλλίπολη και αργότερα Διδυμότειχο. 1362 Σουλτάνος Μουράτ πήρε Αδριανούπολη και την έκανε δεύτερη πρωτεύουσα του®στόχος Οθωμανών να προχωρήσουν στα Βαλκάνια και Κ. Ευρώπη.

·                                Κοινός κίνδυνος ένωσε Σέρβους, Κροάτες, Βόσνιους και Πολωνούς με βοήθεια Ούγγρων και Βλάχων οργανώθηκαν για να σταματήσουν Οθωμανούς που τώρα προήλαυναν στη Βουλγαρία. Μάχη στο Κοσσυφοπέδιο 1389 νίκη Οθωμανών.

·                                Νέα συνένωση Βαλκάνιων με ηγέτη το βασιλιά της Ουγγαρίας Σιγισμούνδο® Βαγιαζήτ ο Α΄ Γλιντιρίμ , Μάχη στη Νικόπολη 1396 στερέωσε τη θέση των Οθωμανών στα Βαλκάνια. Προηγουμένως είχε διαλύσει όλα τα τουρκικά σουλτανάτα και εμιράτα της Μ. Ασίας και άπλωσε την κυριαρχία του από την Κασπία ως το Δούναβη.

·                                Μανουήλ ο Β ΄ Παλαιολόγος 1391-1425 ® ήταν όμηρος στο Βαγιαζήτ αλλά όταν πέθανε δραπέτευσε και πήρε το θρόνο στο Βυζάντιο. Αυτοκρατορία κατεστραμμένη, ταξίδεψε για να ζητήσει βοήθεια χωρίς αποτέλεσμα.

·                                Η επιδρομή των Μογγόλων μια ανέλπιστη σωτηρία για το Βυζάντιο.

·                                Στα τέλη του 14^ου αι. η αυτοκρατορία του Τσέγκις Χαν βρήκε ξανά τη δύναμη της με τον Τιμούρ-Λαν (Ταμερλάνος)® άπλωσε την κυριαρχία του στη Ν. Ρωσία, Ινδίες, Μεσοποταμία, Συρία, καταστρέφοντας τα πάντα- εισέβαλαν και στη Μ. Ασία- Μάχη της Άγκυρας (1402) , Βαγιαζήτ πανωλεθρία.

·                                Η επιδρομή των Μογγόλων έδωσε στο Βυζαντινό κράτος μισό αιώνα ζωής ακόμα αλλά τελικά το 1430 η Θεσσαλονίκη θα πέσει στα χέρια των Οθωμανών.

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΣΜΟ -ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ – Η ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑΣ

·                                Μεταβολές στην οικονομία- ρήγματα στο φεουδαρχικό σύστημα μέσα 11^ου αι. / ανάπτυξη εμπορίου και βιοτεχνίας , κέντρα οικονομικής δραστηριότητας , οι πόλεις® η οικονομική βάση μετακινείται από τις καλλιέργειες και τα φέουδα προς τα αστικά κέντρα ® ανάπτυξη χρηματιστικών επιχειρήσεων, τράπεζες ® αστική τάξη βιοτεχνών και εμπόρων

·                                Ανάπτυξη πόλεων®Βενετία, Γένουα, Πίζα, Νεάπολη, απέκτησαν δύναμη- εμπόριο με Ανατολή /Μασαλία, Λονδίνο, Αμβούργο, Πράγα/ φεουδάρχες θέλησαν να εκμεταλλευτούν μεγάλη ακμή πόλεων, επέβαλαν φόρους®οι αστοί αντέδρασαν δυναμικά και πολλές πόλεις κατόρθωσαν να γίνουν ανεξάρτητες ή να αποκτήσουν αυτοδιοίκηση και άλλα προνόμια

·                                Αστοί συμμάχησαν με ηγεμόνες κρατών για να απαλλαγούν από παρουσία φεουδαρχών®ενίσχυση κεντρικής εξουσίας σε βάρος φεουδαρχών, οι πόλεις προσέφεραν σε βασιλιάδες τα οικονομικά μέσα για να συγκροτήσουν και να οργανώσουν μισθοφορικούς στρατούς

·                                Μείωση δύναμης φεουδαρχών, μείωση έμψυχου δυναμικού εξαιτίας σταυροφοριών/ χρησιμοποίηση πυροβόλων όπλων, οργάνωση πεζικού στρατού εκμηδένισαν τη δύναμη φεουδαρχικών πύργων και ευγενών ιπποτών ® παρακμή φεουδαρχών που έγιναν αξιωματούχοι του βασιλιά διατηρώντας κάποια από τα προνόμια, διατήρησαν κυριότητα κτημάτων που έγιναν όμως πολύ πιο μικρά γιατί μοιράστηκαν στους κληρονόμους τους.

Τα εθνικά κράτη

·                                Παρακμή της φεουδαρχίας® σχηματισμός εθνικών κρατών λόγω ενίσχυσης κεντρικής εξουσίας που επιδίωκε να αφομοιώσει όλους τους όμοιους εθνικά πληθυσμούς. Συγκεκριμένα:

·                                Γαλλία: Οι διάδοχοι του Καρλομάγνου δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν ισχυρή κεντρική εξουσία και εξασθένησαν από τους ασταμάτητους πολέμους με τους φεουδάρχες. 100ετης πόλεμος (1337-1453) εναντίον των Άγγλων η δύναμη των φεουδαρχών μειώθηκε σημαντικά και έτσι η Γαλλία έγινε το πρώτο κράτος της Δ. Ευρώπης που οργανώθηκε πάνω σε ισχυρή εθνική βάση με μονάρχη.

·                                Αγγλία: 1066 κατακτήθηκε από Νορμανδούς/ μαζί με Κέλτες και Σάξονες (παλαιότεροι κάτοικοι) δημιουργήθηκε το Αγγλικό έθνος. Ισχυρή μοναρχία, φεουδάρχες μικρή δύναμη. Κεντρική εξουσία ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο μετά τον «πόλεμο των ρόδων» και τον 100ετη πόλεμο.

·                                Γερμανία: τοπικοί ηγεμόνες φεουδάρχες αρκετά ισχυροί και τελείως ανεξάρτητοι στα κρατίδια τους. 10^ος αι. κάτω από επιδρομές των Ούγγρων ενώθηκαν σε ένα είδος ομοσπονδίας που ονομάστηκε «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία». Ο αυτοκράτορας εκλεγόταν από ισχυρούς ηγεμόνες που ονομαζόταν εκλέκτορες. Η ενοποίηση της Γερμανίας άργησε πολύ να πραγματοποιηθεί.

·                                Ιταλία: χωρισμένη σε κρατίδια. Καμία ισχυρή κεντρική εξουσία δεν μπόρεσε να αναπτυχθεί. Ιταλικές πόλεις εξελίχθηκαν σε ανεξάρτητες ή ημιανεξάρτητες δημοκρατίες. π.χ Βενετία – αριστοκρατικό πολίτευμα –κυβερνούσε ο «Δόγης» και το «Συμβούλιο των Δέκα» / Φλωρεντία- Μέδικοι

ΚΟΣΜΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ- ΕΞΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ (CANOSSA-AVIGNON)

·                                Ο πάπας δεν επιθυμούσε η εξουσία του να περιορίζεται μόνο στη θρησκευτική εξουσία- ήθελε ακόμα να επιβληθεί και στον τομέα της πολιτικής εξουσίας και να κυριαρχήσει στους ηγεμόνες.

·                                Σοβαρό εμπόδιο η γερμανική αυτοκρατορία που είχε κτήσεις στην Ιταλία.

·                                10^ο αι. η παπική εκκλησία βρέθηκε κάτω από τον έλεγχο και την εξάρτηση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας.

·                                11^ος αι. παπική εκκλησία- ανανεωτική κίνηση® πάπας Γρηγόριος Ζ΄ διακήρυξε την υπεροχή της πνευματικής εξουσίας πάνω στην κοσμική και θέλησε να επιβάλει την κυριαρχία του σε όλα τα βασίλεια της Δ. Ευρώπης®σύγκρουση με τον αυτοκράτορα της Γερμανίας Ερρίκο Δ΄, γνωστή ως «η έριδα της περιβολής» κράτησε 50 χρόνια περίπου (1075-1122)

·                                Ερρίκος Δ΄ βρέθηκε απομονωμένος και σε μειονεκτική θέση  ® αναγκάστηκε τότε να πάει στον πύργο της Κανόσσα όπου είχε καταφύγει ο πάπας για μεγαλύτερη ασφάλεια και να ζητήσει συγχώρεση. Όμως στη συνέχεια συγκέντρωσε δυνάμεις και κατέλαβε τη Ρώμη/ ο πάπας κατέφυγε στη Ν. Ιταλία

·                                Ο αγώνας τελείωσε με το κογκορδάτο ( συμφωνία) της Βορμς ® ο αυτοκράτορας αναγνώρισε το δικαίωμα του πάπα να χορηγεί τα εκκλησιαστικά αξιώματα ( δικαίωμα περιβολής) και εξασφαλίστηκε η απελευθέρωση της Εκκλησίας από την κοσμική εξουσία.

·                                Η κοσμική εξουσία της παπικής εκκλησίας ενισχύθηκε – επέμβαση της στα πολιτικά πράγματα των δυτικών κρατών. Ιννοκέντιος ο Γ΄ «οι πάπες είναι ταγμένοι από τον Κύριο πάνω από λαούς και από βασιλεία»- στα χρόνια του έγινε η δ΄ σταυροφορία και επίσης έθεσε τις βάσεις για την Ιερά Εξέταση.

·                                14^ο αι. ο πάπας Βονιφάτιος ήρθε σε σύγκρουση με βασιλιά της Γαλλίας Φίλιππο τον Ωραίο, που τον υποστήριζαν όλες οι τάξεις του γαλλικού λαού. Μετά το θάνατο του Βονιφάτιου εκλέχτηκε Γάλλος πάπας και η παπική έδρα μεταφέρθηκε από τη Ρώμη στη γαλλική πόλη Αβινιόν (1305-1377)

Ο «ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΑΡΤΗΣ» (MAGNA CHARTA)- O ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1337-1453)

·                                Ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης ο Ακτήμονας προσπάθησε να κυβερνήσει απολυταρχικά τη χώρα του και να επιβάλει μεγάλους φόρους σε κλήρο  και ευγενείς παραβιάζοντας τα φεουδαρχικά δικαιώματα τους. ® γενική δυσαρέσκεια που οδήγησε ευγενείς, κλήρο, αστούς σε επανάσταση.

·                                Ιωάννης απομονώθηκε – αναγκάστηκε να υπογράψει 1215 τη MAGNA CHARTA = για πρώτη φορά ορίζονταν τα δικαιώματα των πολιτών και έμπαιναν περιορισμοί στη βασιλική εξουσία. Τα σημαντικότερα σημεία – διατάξεις του εγγράφου ήταν:

1.      Αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες της Εκκλησίας

2.      Κάθε εισφορά ή νέος φόρος έπρεπε , πριν επιβληθεί, να εγκριθεί από το Συμβούλιο του βασιλείου, που το συγκροτούσαν ανώτεροι κληρικοί και ευγενείς

3.      Καθορίστηκαν τα φεουδαλικά δικαιώματα του βασιλιά, καθώς και των άλλων αρχόντων, πάνω στους υποτελείς τους , σε όλη την ιεραρχία.

4.      Κανένας πολίτης δεν επιτρεπόταν να συλληφθεί, να φυλακιστεί, να εξοριστεί και γενικά να διωχθεί αυθαίρετα, παρά μόνο όπως όριζαν οι νόμοι και με νόμιμη διαδικασία.

5.      Το εμπόριο στη χώρα σε καιρό ειρήνης, μπορούσε να διεξάγεται ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς , από Άγγλους και ξένους.

·                                Η Magna Charta πρώτα προστάτευε τα δικαιώματα των ευγενών και του ανώτερου κλήρου και ύστερα των υπόλοιπων τάξεων.

·                                Μεγάλη η σημασία της: για πρώτη φορά καθορίζονταν και προστατεύονταν βασικά δικαιώματα πολιτών και έμπαιναν περιορισμοί στην αυθαιρεσία του μονάρχη.

Ο ΕΚΑΤΟΝΤΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1337-1453)

·                                Τα αίτια: οι βασιλιάδες της Αγγλίας , νορμανδικής καταγωγής, δεν ξεχνούσαν ποτέ ότι η βάση από όπου ξεκίνησαν για την κατάκτηση της Αγγλίας ήταν η Γαλλία® την θεωρούσαν μητροπολιτικό τους έδαφος, γι’ αυτό διατηρούσαν ακόμα εκεί ορισμένες κτήσεις

·                                Οι Άγγλοι σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες – Ερρίκος ο Ε΄ 1415 μπήκε νικητής στο Παρίσι

·                                1428 οι Άγγλοι πολιόρκησαν την Ορλεάνη το τελευταίο σημείο αντίστασης της Γαλλίας. Η εμφάνιση της Ζαν ντ΄ Αρκ άλλαξε την πορεία της μάχης ®οδήγησε το Δελφίνο (διάδοχο του θρόνου της Γαλλίας) Κάρολο στη Ρεμς , όπου στέφθηκε βασιλιάς της Γαλλίας με το όνομα Κάρολος Ζ΄ .

·                                Ζαν ντ’ Αρκ αιχμαλωτίστηκε από τους Άγγλους και την καταδίκασαν για μαγεία- οι Γάλλοι την ανακήρυξαν αγία- οι Γάλλοι εξορμώντας απώθησαν τους Άγγλους από τη Γαλλία και το 1453 δεν κατείχαν καμία θέση παρά μόνο τη πόλη Καλαί. Τέλος 100ετη πολέμου.

·                                Συνέπειες: ενισχύθηκε εθνικό φρόνημα Γάλλων, ενισχύθηκε η μοναρχία σε βάρος των ευγενών φεουδαρχών

·                                Οι Άγγλοι βασιλιάδες εγκατέλειψαν τα σχέδια τους για κυριαρχία στη Γαλλία- ανακηρύχθηκαν «βασιλιάδες της Αγγλίας»

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

1.      Η οικονομική σημασία των φέουδων μειώθηκε σημαντικά – ανάπτυξη βιοτεχνίας και εμπορίου- αστική ανάπτυξη πόλεων – δημιουργία αστικής τάξης

2.      Βασιλιάδες ισχυροποιήθηκαν έναντι φεουδαρχών – δημιουργήθηκαν εθνικά κράτη με ισχυρή κεντρική εξουσία

3.      14^ος αι. εξασθένηση της κοσμικής εξουσίας του πάπα- εθνικά κράτη πορεία ανεξάρτητη από την παπική εξουσία- χωρισμός κράτους – εκκλησίας

4.      Μείωση δύναμης Γερμανού Αυτοκράτορα

5.      Αλλαγές στη σκέψη των ανθρώπων – απελευθέρωση από μεσαιωνικές προκαταλήψεις- δίψα για γνώση για μόρφωση- ίδρυση πανεπιστημίων σε πολλές πόλεις

6.      χρησιμοποίηση εθνικών γλωσσών αντί για λατινικά

7.      εμφάνιση προδρόμων αναγέννησης Δάντης , Πετράρχης, Βοκκάκιος

8.      Πορεία προς την αναγέννηση

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΛΑΜΠΕΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (1402-1453)

·                                Το δεσποτάτο του Μιστρά- μετά την κατάλυση του βυζαντινού κράτους από τους σταυροφόρους , η Πελοπόννησος έγινε πριγκιπάτο με πρωτεύουσα την Ανδραβίδα

·                                1259 ο πρίγκηπας Γουλιέλμος Βελαρδουίνος πιάστηκε αιχμάλωτος στη μάχη της Πελαγονίας και για να κερδίσει την απελευθέρωση του έδωσε στον Παλαιολόγο τρία φρούρια της Πελοποννήσου: τη Μονεμβασιά, τη Μάνη, το Μιστρά® σχηματίστηκε μια βυζαντινή επαρχία που σταδιακά μεγάλωνε και το 14^ο αιώνα έγινε ανεξάρτητο κρατίδιο- απώθησε σταδιακά τους Φράγκους, πρωτεύουσα του έγινε ο Μιστράς και δεσπότης του ορίστηκε να γίνεται ο δεύτερος γιος του βυζαντινού αυτοκράτορα.

·                                1425 ο Μανουήλ Παλαιολόγος παραιτήθηκε αφήνοντας το θρόνο στο γιο του Ιωάννη Η ΄ (1425-1448) ® είχε στον έλεγχο του μόνο την Πόλη και τις κοντινές περιοχές.

·                                Ο σουλτάνος Μουράτ ο Β΄ ύστερα από πολιορκία πήρε τη Θεσσαλονίκη το 1430. Τον ίδιο χρόνο και τα Γιάννενα και προχωρώντας προς τη Ν. Ελλάδα έφθασε στον Ισθμό.

·                                Η σύνοδος της Φλωρεντίας –1439- Η ένωση των δύο εκκλησιών  ® μπροστά στις συμφορές ο Ιωάννης ο Η ΄ Παλαιολόγος αποφάσισε πώς μόνο μια βοήθεια από τη Δύση μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση® ο πάπας Ευγένιος ο Β΄ κάλεσε τον αυτοκράτορα να μεταβεί στη Ρώμη. Στην αντιπροσωπεία εκπροσωπήθηκαν και τα Πατριαρχεία Ανατολής και Ρωσίας, ώστε οι αποφάσεις να έχουν κύρος και ισχύ για όλη την ορθοδοξία.

·                                Η σύνοδος άρχισε στη Φεράρα 1438- συνεχίστηκε στη Φλωρεντία 1439 ® ζητήθηκε η ένωση των δύο εκκλησιών ώστε να έρθει γρήγορα βοήθεια από τη Δύση. Η ένωση επιβλήθηκε , ο μόνος που δεν την αποδέχθηκε ήταν ο επίσκοπος Εφέσου Μάρκος ο Ευγενικός.

·                                Μετά την ένωση ξέσπασαν επεισόδια ανάμεσα σε ενωτικούς και ανθενωτικούς. Το βυζαντινό κράτος διχάστηκε. Ο βασικός υποστηριχτής της Ένωσης των δύο εκκλησιών Βησαρίων έφυγε στην Ιταλία , όπου έγινε καρδινάλιος. Οι Ρώσοι έδιωξαν τον επίσκοπο που τους εκπροσώπησε και οι Πατριάρχες Ανατολής αρνήθηκαν να επικυρώσουν την υπογραφή των απεσταλμένων τους.

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ 1453

·                                Ενωτικοί και Ανθενωτικοί:

·                                Ο Μουράτ Β ΄ συνέχιζε τις κατακτήσεις του στα Βαλκάνια- την σταυροφορία για να σταματήσει η προέλαση των Οθωμανών αναλαμβάνεται από τον βασιλιά της Πολωνίας και Ουγγαρίας Βλαντισλάβ.® Μάχη της Βάρνας 1444, ο χριστιανικός στρατός ηττήθηκε και ο Βλαντισλάβ έπεσε στο πεδίο της μάχης

·                                Σε αυτές τις δύσκολες ώρες οι ανθενωτικοί δεν μπορούν να πειστούν για τη σκοπιμότητα της ένωσης. Πίστευαν στην υπεράσπιση του δόγματος των πατέρων τους, της Ορθοδοξίας και της κληρονομιάς του Βυζαντίου.

·                                Αρχηγός των ανθενωτικών- Γεώργιος Σχολάριος (έγινε μοναχός με το όνομα Γεννάδιος)

·                                Ενωτικοί- πίστευαν ότι έπρεπε να δεχθούν τη θυσία ορισμένων δογμάτων μπροστά στη σωτηρία του κράτους. Δεν μπόρεσαν να πείσουν τις λαϊκές μάζες.

·                                Συνέπειες διαμάχης: διχασμός- μίση που υπονόμευαν την άμυνα του βυζαντινού στρατού

Κωνσταντίνος ΙΑ ΄ Παλαιολόγος- Η Άλωση

·                                1448 πέθανε ο Ιωάννης Η΄ και στο βυζαντινό θρόνο ανέβηκε ο αδερφός του Κωνσταντίνος, δεσπότης του Μιστρά.

·                                1451 έγινε σουλτάνος ο Μωάμεθ Β΄ και έβαλε στόχο την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Συμπλήρωνε το στρατό του και τον συγκέντρωνε. Έκτισε φρούριο στην ευρωπαϊκή ακτή Ρουμελή Χισάρ (Ανατολού Χισάρ)/ τοποθέτησε κανόνια/ απέκλεισε την Πόλη από στεριά και θάλασσα

·                                Σκηνή Σουλτάνου Πύλη Αγίου Ρωμανού

·                                Κανονιοβολισμοί και μόνες ελπίδες υπερασπιστών τα τείχη της Πόλης

·                                29 Μαΐου 1453  Εάλω η πόλις

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Α. ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

1.      Η φυσική κάμψη

2.      πολιτική οικονομικών ανταλλαγμάτων- έχασε την οικονομική του δύναμη κατά συνέπεια και την πολιτική του

3.      η καταστροφή των γεωργών από τους «δυνατούς»

4.      εμφύλιες διαμάχες + εσωτερικές κρίσεις

Β. ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ

1.      Χάθηκε η Μικράσια

2.      Η Δύση με το σχίσμα , σταυροφορίες

3.      επιδρομές Νορμανδών σταμάτησαν βυζαντινό μονοπώλιο μεταξιού

4.      το εμπόριο μεταφέρθηκε από το Βυζάντιο στην Ιταλία

5.      δ΄ σταυροφορία χαριστική βολή έχασε τη δύναμη της την οποία δεν μπόρεσε ποτέ να ανακτήσει

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Βούλγαροι και Σέρβοι τον 13^ο αιώνα

2.      Ποια ήταν τα κυριότερα κοινωνικά προβλήματα στο Βυζάντιο κατά το 13^ο και 14^ο αιώνα;

3.      Τι ξέρετε για τους Ζηλωτές και τους Ησυχαστές και το κίνημα τους;

4.      Πώς σχηματίστηκε στη Θεσσαλονίκη το 1342-43 αυτόνομη πολιτεία;

5.      Ποια πλεονεκτήματα είχε το μικρό κρατίδιο του Οσμάν , ώστε να παρουσιάσει αυτή τη ραγδαία εξέλιξη;

6.      Τι ξέρετε για τη μάχη στο Κόσοβο; Μπορείτε να βρείτε αναλογίες με τη μάχη του Ματζικερτ;

7.      Τι προσπάθειες έκανε ο Μανουήλ Παλαιολόγος για τη σωτηρία του Βυζαντινού κράτους; Τι αποτελέσματα είχε η προσπάθεια του;

8.      Τι ξέρετε για τη μάχη της Άγκυρας και ποιες οι συνέπειες της;

9.      Οι οικονομικές μεταβολές στα μέσα του 11^ου αι.

10.  Ποιες συνέπειες είχε για τις πόλεις η μετατόπιση της βάσης της οικονομίας;

11.  Τι ένωσε τις πόλεις και τους βασιλιάδες εναντίον της φεουδαρχίας;

12.  Να αναφέρετε περιληπτικά τα αίτια της παρακμής της φεουδαρχίας;

13.  Η συγκρότηση της Γαλλίας και της Αγγλίας σε εθνικό κράτος.

14.  Πώς δημιουργήθηκε η «Αγία ρωμαϊκή Αυτοκρατορία του Γερμανικού έθνους» και ποια η θέση των  μικρών ηγεμόνων μέσα στα πλαίσια της;

15.  Ποιες φάσεις διακρίνουμε στην προσπάθεια της Δ. Εκκλησίας να αποκτήσει κοσμική εξουσία;

16.  Η «έριδα της περιβολής» (αίτια, διάρκεια, πρωταγωνιστές, αποτέλεσμα)

17.  Πώς η παπική έδρα μεταφέρθηκε στην Αβινιόν και τι συνέπειες είχε αυτό;

18.  Μάγκνα Κάρτα: τα σημαντικότερα σημεία διατάξεις της

19.  Τα αίτια του εκατονταετούς πολέμου και οι συνέπειες του για Άγγλους και Γάλλους.

20.  Τι ξέρετε για τη σύνοδο της Φλωρεντίας;

21.  Τι υποστήριξαν οι οπαδοί της «ενώσεως» και τι «ανθενωτικοί» ; Ποιες οι συνέπειες του διχασμού αυτού; 

22.  Γιατί κατά τη γνώμη σας οι Βενετοί δεν ενδιαφέρθηκαν παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις να αποκτήσουν ηπειρωτικές κτήσεις;

23.  Ποια η στάση της ελληνικής γαιοκτητικής αριστοκρατίας και του αγροτικού πληθυσμού έναντι των κατακτητών;

24.  Να επισημάνετε τα πρόσωπα και τις κοινωνικές ομάδες που αναφέρονται στο τελευταίο παράθεμα και να σχεδιάσετε τη φεουδαρχική πυραμίδα της κρητικής κοινωνίας

25.  Ποιες πληροφορίες για την ισχύ και το διεθνές κύρος της Αυτοκρατορίας μας δίνει ο Αλ- Ουμάρι; Διαβάστε το σχετικό παράθεμα.

26.  Ποιοι ήταν οι στόχοι και πού οφείλεται η αποτελεσματικότητα της εσωτερικής (οικονομικής, στρατιωτικής, κοινωνικής ) καθώς και εξωτερικής πολιτικής του Ιωάννη Βατάτζη; Διαβάστε το σχετικό παράθεμα από τον Νικ. Γρηγορά.

27.  Ποιες συνέπειες είχε κατά τη γνώμη σας η σημαντική μείωση της αριθμητικής δύναμης του βυζαντινού στόλου και του βυζαντινού στρατού;

28.  Που οφειλόταν και ποιες συνέπειες είχε η υποτίμηση του χρυσού νομίσματος για το λαό σύμφωνα με το παράθεμα και την αφήγηση;

29.  Πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που έδρασαν στη διάρκεια της κυριαρχίας του αυτόνομου αστικού καθεστώτος της Θεσσαλονίκης. Ο Νικηφόρος Γρηγοράς χαρακτηρίζει το καθεστώς των Ζηλωτών ως οχλοκρατία. Από ποια σκοπιά βλέπει τα πράγματα ; Ποια η δική σας άποψη;

30.  Γιατί οι Οθωμανοί επεκτάθηκαν γρήγορα στη χερσόνησο του Αίμου;

31.     Τι είδους δικαιώματα προστάτευε ο μεγάλος χάρτης των ελευθεριών και ποια σημασία είχε για το αγγλικό πολιτικό σύστημα;

32.  Πώς εκδηλώθηκε και πού οφειλόταν η παρακμή του παπισμού στη διάρκεια του 14^ου αιώνα;

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.      Bernstein N.- Milza P. , Ιστορία της Ευρώπης, από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα ευρωπαϊκά κράτη, τ.1-3, μετ. Α. Δημητρακόπουλος, Αλεξάνδρεια , Αθήνα 1997

2.      Braudel F., Υλικός Πολιτισμός, Οικονομία, Καπιταλισμός, Οι δομές της Καθημερινής ζωής: το δυνατό και το αδύνατο, ΜΙΑΤ, Αθήνα 1995

3.      Burns E., Εισαγωγή στην Ιστορία και στον πολιτισμό της Νεώτερης Ευρώπης, τ. Α, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1983

4.      Ostrogorksy G., Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978-1981

5.      Vasiliev A.A, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Μπεργάδης, αθήνα 1954