ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ: ΒΙΑ, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Ι. Παράγοντες που συντελούν στην εμφάνιση φαινομένων βίας

1.      Φτώχεια: ο σημαντικότερος παράγοντας εκδήλωσης φαινομένων κοινωνικής βίας και παραβατικότητας είναι η φτώχεια. Ένας άνθρωπος φτωχός, που στερείται όλα εκείνα που για τους άλλους (τους «νοικοκυραίους») είναι αυτονόητα, είναι ευκολότερο να αναπτύξει εγκληματική συμπεριφορά. Στην περίπτωσή του η παραβίαση των νόμων και των ηθικών αξιών είναι προϋπόθεση επιβίωσης.

2.      Αμάθεια: ιδιαίτερα όταν η φτώχεια συνοδεύεται από την αμάθεια (και είναι η συνηθέστερη περίπτωση), το μείγμα γίνεται εκρηκτικό. Η έλλειψη παιδείας στερεί από τους φτωχούς πληθυσμούς τη δυνατότητα μιας καλύτερης επαγγελματικής αποκατάστασης (άρα και διαφυγής από τη δεινή τους θέση) και τους κρατάει αποκομμένους από την κουλτούρα και τις ηθικές αξίες που διδάσκονται στα σχολεία. Έννοιες όπως ανοχή, ευγένεια, διάλογος, σεβασμός στο συνάνθρωπο κλπ. μένουν έξω από τη δική τους πραγματικότητα, που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από τη σκληρότητα και την απελπισία του δρόμου.

3.      Οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα κρατών ή και εταιρειών (προκαλούν πολέμους)

4.      Πολιτική καταπίεση: όταν σε ένα κράτος καταλύονται οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι κάθε λογής μειονότητες (πολιτικές, κοινωνικές, εθνικές κλπ.) αντιμετωπίζουν την καθημερινή καταστρατήγηση των δικαιωμάτων τους μέσω απαγορεύσεων, διώξεων, αποκλεισμών κλπ., η βίαιη εξέγερση ως μέτρο αυτοπροστασίας αλλά και ανατροπής του τυραννικού καθεστώτος όχι μόνο είναι αναπόφευκτη αλλά και επιβεβλημένη.

5.      Πολιτική προπαγάνδα - φανατισμός: ιδιαίτερα σε περιόδους κοινωνικών κρίσεων (οικονομικές καταρρεύσεις, όξυνση της ανεργίας, πολεμικές συγκρούσεις κ.ά.) η πολιτική προπαγάνδα μπορεί να καλλιεργήσει το φανατισμό, οδηγώντας μερίδες του πληθυσμού (ιδιαίτερα τους πιο φτωχούς) σε εκδηλώσεις ρατσιστικής ή εθνικιστικής βίας ή ακόμα και στην ένοπλη επαναστατική εξέγερση.

6.      Καταναλωτισμός: συνολικότερα, ο καταναλωτισμός, αποσαθρώνοντας όλες τις ηθικές και πνευματικές αξίες και ανάγοντας την υλική ευδαιμονία σε απόλυτο και μοναδικό στόχο, αποτελματώνει τους ανθρώπους και τους στρέφει, αποενοχοποιημένους πια και κενόδοξους, στο έγκλημα ευκολότερα.

7.      Αγχώδεις ρυθμοί ζωής: η ζωή στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον οδηγεί τους ανθρώπους στο άγχος και τον εκνευρισμό (→ βία)

II. Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου

1.      Δικαιότερη αναδιανομή του κοινωνικού πλούτου: αύξηση μισθών, υιοθέτηση πολιτικών στήριξης και απασχόλησης, συνολική αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων.

2.      Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, ώστε να μειωθεί ο κρατικός αυταρχισμός, που γεννά ως αποτέλεσμα την τρομοκρατία και ευρύτερα την πολιτική βία.

3.      Οικογένεια: προστατεύοντας τα αδύναμα μέλη της (δηλ. στηρίζοντάς τα οικονομικά) και εμφυσώντας τους στέρεες ηθικές αρχές (εντιμότητα, σεβασμό, ανοχή, ηπιότητα κλπ.) αποσοβεί ως ένα βαθμό φαινόμενα κοινωνικής περιθωριοποίησης και παραβατικότητας.

4.      Παιδεία. Διπλός ο ρόλος της:

α) παρέχει στους νέους δυνατότητες καλύτερης επαγγελματικής αποκατάστασης και κοινωνικής ενσωμάτωσης

β)  τους διδάσκει το διάλογο και την ανοχή ως τα ιδεωδέστερα μέσα για την επίλυση των διαφορών και την κοινωνική συνύπαρξη των ανθρώπων